فمتا

کیت تشخیص مولکولی

famtaSCREEN HSV 1&2 Real Time PCR Kit

Pack Size: 24, 48, 96 Reactions

famtaSCREEN Parvo Virus B19 Real Time PCR Kit

Pack Size: 24, 48, 96 Reactions

famtaSCREEN PAI1 4G/5G Real Time PCR Kit

Pack Size: 25, 50, 100 Reactions

famtaSCREEN Factor V Leiden Real Time PCR Kit

Pack Size: 25, 50, 100 Reactions

famtaSCREEN MTHFR 677 Real Time PCR Kit

Pack Size: 25, 50, 100 Reactions

famtaSCREEN MTHFR 1298 Real Time PCR Kit

Pack Size: 25, 50, 100 Reactions

famtaSCREEN E2A-PBX OneStep Real Time PCR Kit

Pack Size: 24, 48, 96 Reactions

famtaSCREEN Toxoplasma gondii Real Time PCR Kit

Pack Size: 24, 48, 96 Reactions

famtaSCREEN Factor II Real Time PCR Kit

Pack Size: 25, 50, 100 Reactions

famtaSCREEN Mumps Real Time PCR Kit

Pack Size: 24, 48, 96 Reactions

famtaSCREEN TEL-AML1 OneStep Real Time PCR Kit

Pack Size: 24, 48, 96 Reactions

famtaSCREEN MLL-AF4 OneStep Real Time PCR Kit

Pack Size: 24, 48, 96 Reactions

famtaSCREEN Mycoplasma spp. Real Time PCR Kit

Pack Size: 24, 48, 96 Reactions

famtaSCREEN Panfungal Real Time PCR Kit

Pack Size: 24, 48, 96 Reactions

famtaSCREEN HSV 1/2 Real Time PCR Kit

Pack Size: 24, 48, 96 Reactions

famtaSCREEN Adenovirus Real Time PCR Kit

Pack Size: 24, 48, 96 Reactions

famtaSCREEN Brucella Spp. Real Time PCR Kit

Pack Size: 24, 48, 96 Reactions

famtaSCREEN VZV Real Time PCR Kit

Pack Size: 24, 48, 96 Reactions

famtaSCREEN EBV Real Time PCR Kit

Pack Size: 24, 48, 96 Reactions

famtaSCREEN MTB Complex Real Time PCR Kit

Pack Size: 24, 48, 96 Reactions

کیت تشخیص مولکولی چیست و چگونه کار می‌کند؟

کیت تشخیص مولکولی ابزاری آزمایشگاهی است که برای شناسایی دقیق مواد ژنتیکی (DNA یا RNA) مربوط به ویروس‌ها، باکتری‌ها، یا دیگر عوامل بیماری‌زا در نمونه‌های زیستی استفاده می‌شود. این کیت‌ها بر پایه فناوری‌های مولکولی مانند PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز)، RT-PCR یا LAMP طراحی شده‌اند و امکان تشخیص زودهنگام، سریع و اختصاصی بیماری‌ها را فراهم می‌کنند.

عملکرد کیت تشخیص مولکولی به زبان ساده:

استخراج ماده ژنتیکی: ابتدا از نمونه (مانند بزاق، خون، ادرار یا سواب حلق) DNA یا RNA استخراج می‌شود.

تکثیر هدف ژنتیکی: با استفاده از آنزیم‌ها و پرایمرهای اختصاصی، ناحیه‌ای خاص از ژنوم عامل بیماری‌زا تکثیر می‌شود.

آشکارسازی نتیجه: در مراحل نهایی، وجود یا عدم وجود ماده ژنتیکی مورد نظر با استفاده از رنگ فلورسنت یا ابزارهای نوری دیگر شناسایی می‌شود.

چرا این روش دقیق است؟

زیرا به جای شناسایی پروتئین‌ها یا آنتی‌بادی‌ها، مستقیماً ژنوم عامل بیماری‌زا را شناسایی می‌کند. این یعنی حتی در مراحل اولیه آلودگی، پیش از بروز علائم یا تشکیل آنتی‌بادی، امکان تشخیص فراهم است.

در چه شرایطی از این کیت استفاده می‌شود؟

  • تشخیص سریع بیماری‌های عفونی مانند کرونا، HPV، هپاتیت، سل، HIV و آنفلوانزا
  • بررسی جهش‌های ژنتیکی یا مقاومت دارویی
  • تشخیص بیماری‌های ژنتیکی و سرطان‌ها در مراحل اولیه

انواع کیت‌های تشخیص مولکولی

1. کیت‌های RT-PCR (Reverse Transcription PCR)

ویژگی‌ها: رایج‌ترین نوع کیت برای شناسایی RNA ویروس‌ها مثل کرونا و آنفلوانزا.

کاربرد: تشخیص بیماری‌های ویروسی حاد.

مزیت: دقت بالا، حساسیت فوق‌العاده، قابلیت شناسایی در مراحل اولیه بیماری.

2. کیت‌های PCR معمولی

ویژگی‌ها: برای شناسایی DNA میکروارگانیسم‌ها (مثل باکتری‌ها یا انگل‌ها).

کاربرد: تشخیص سل، HPV، بیماری‌های مقاربتی.

مزیت: سرعت بالا، مناسب برای آزمایشگاه‌های استاندارد.

3. کیت‌های LAMP (Loop-mediated Isothermal Amplification)

ویژگی‌ها: روشی ایزوترمال که بدون نیاز به دستگاه ترموسایکلر کار می‌کند.

کاربرد: تشخیص سریع میدانی، قابل استفاده در مناطق با امکانات محدود.

مزیت: کاربری ساده، زمان پاسخ کوتاه‌تر، مناسب برای غربالگری در محل.

4. کیت‌های Multiplex PCR

ویژگی‌ها: امکان شناسایی هم‌زمان چند عامل بیماری‌زا در یک نمونه.

کاربرد: کاربرد در بیماری‌های تنفسی، عفونت‌های جنسی یا بیماری‌های خونی.

مزیت: صرفه‌جویی در زمان، هزینه و نمونه‌برداری.

5. کیت‌های Real-time PCR

ویژگی‌ها: داده‌ها به‌صورت زنده و آنی در طول فرآیند PCR ثبت می‌شود.

کاربرد: کنترل کیفی مواد غذایی، مطالعات سرطان و بیماری‌های ژنتیکی.

مزیت: امکان کمّی‌سازی دقیق بار ویروسی یا جهش ژنی.

نوع کیت کاربرد مزیت کلیدی
RT-PCR ویروس‌ها (مانند کرونا، HIV) دقت و حساسیت بالا
PCR باکتری و DNA پاتوژن‌ها قابل‌اطمینان و سریع
LAMP غربالگری میدانی و فوری ساده و بدون نیاز به دستگاه خاص
Multiplex PCR تشخیص هم‌زمان چند بیماری اقتصادی و کارآمد
Real-time PCR مطالعات کمّی ژنتیکی شفافیت و پایش دقیق

کاربردهای کیت تشخیص مولکولی در پزشکی و آزمایشگاه

کیت‌های تشخیص مولکولی به‌دلیل دقت بالا، زمان پاسخ سریع و توانایی شناسایی دقیق عوامل بیماری‌زا، امروزه به یکی از ابزارهای اصلی در حوزه تشخیص پزشکی و آزمایشگاهی تبدیل شده‌اند. این کیت‌ها در طیف وسیعی از بیماری‌ها و زمینه‌های تخصصی کاربرد دارند.

1. تشخیص سریع بیماری‌های عفونی

ویروس‌ها: مانند کرونا (COVID-19)، آنفلوانزا، HIV، HPV، هپاتیت B و C

باکتری‌ها: مثل سل (TB)، کلامیدیا، سوزاک و سیفلیس

مزیت: شناسایی دقیق حتی با بار ویروسی یا باکتریایی پایین، بدون نیاز به کشت

2. بررسی بیماری‌های ژنتیکی

کاربرد: شناسایی جهش‌های ژنتیکی مرتبط با بیماری‌های ارثی مانند فیبروز کیستیک، تالاسمی، دیستروفی عضلانی

مزیت: تشخیص پیش از تولد (PND)، مشاوره ژنتیک، تصمیم‌گیری آگاهانه در بارداری

3. تشخیص سرطان‌ها در مراحل اولیه

کاربرد: شناسایی ژن‌های جهش‌یافته یا بیان غیرطبیعی ژن‌ها (مانند BRCA در سرطان پستان یا KRAS در کولورکتال)

مزیت: امکان تشخیص زودهنگام و شخصی‌سازی درمان (personalized medicine)

4. پایش اثربخشی درمان و برگشت بیماری

کاربرد: اندازه‌گیری بار ویروسی در بیماران مبتلا به HIV یا هپاتیت

مزیت: ارزیابی پاسخ به درمان و تنظیم دارو بر اساس داده‌های مولکولی

5. شناسایی مقاومت دارویی

کاربرد: بررسی مقاومت آنتی‌بیوتیکی یا مقاومت دارویی سل و HIV

مزیت: انتخاب درمان مؤثر و جلوگیری از مصرف بی‌اثر دارو

6. کنترل عفونت‌های بیمارستانی

کاربرد: شناسایی سریع باکتری‌های مقاوم مثل MRSA و CRE در بیماران بستری

مزیت: جلوگیری از شیوع عفونت و انتخاب دقیق روش ایزولاسیون و درمان

7. استفاده در بانک خون و پیوند اعضا

کاربرد: غربالگری سریع ویروس‌ها در خون و بافت‌های اهدا شده

مزیت: افزایش ایمنی دریافت‌کننده و کاهش ریسک انتقال بیماری

8. کاربردهای قانونی و پزشکی قانونی

کاربرد: تشخیص هویت، بررسی صحنه جرم، یا تشخیص آلودگی‌های خاص

مزیت: حساسیت بالا، نیاز به حجم نمونه بسیار کم

مزایای کیت تشخیص مولکولی نسبت به روش‌های سنتی تشخیص بیماری‌ها

کیت‌های تشخیص مولکولی تحول بزرگی در دقت و سرعت تشخیص پزشکی ایجاد کرده‌اند. در مقایسه با روش‌های سنتی مانند کشت میکروبی، سرولوژی یا میکروسکوپی، مزایای متعددی دارند که به‌طور مستقیم بر کیفیت تشخیص و درمان مؤثر تأثیر می‌گذارد.

1. تشخیص سریع‌تر

کیت‌های مولکولی: اغلب ظرف چند ساعت پاسخ می‌دهند (حتی زیر ۲ ساعت در برخی کیت‌های LAMP).

روش‌های سنتی: نیازمند زمان زیاد (مثلاً کشت باکتری چند روز زمان می‌برد).

✅ نتیجه: کاهش زمان طلایی برای شروع درمان و ایزولاسیون بیمار.

2. حساسیت و دقت بسیار بالاتر

کیت‌های مولکولی: قادر به شناسایی مقادیر بسیار کم از ماده ژنتیکی ویروس یا باکتری هستند.

روش‌های سنتی: ممکن است در مراحل اولیه بیماری یا موارد کم‌بار، نتیجه منفی کاذب بدهند.

✅ نتیجه: کاهش خطای تشخیص و افزایش اعتماد به نتایج آزمایش.

3. تشخیص در مراحل اولیه بیماری

با استفاده از تکنیک‌هایی مثل RT-PCR، وجود عوامل بیماری‌زا حتی قبل از شروع علائم قابل شناسایی است.

در روش‌های سنتی، نیاز به تکثیر پاتوژن یا پاسخ ایمنی زمان‌بر است.

✅ نتیجه: امکان جلوگیری از پیشرفت بیماری یا انتقال آن به دیگران.

4. امکان تشخیص چندگانه (Multiplex)

برخی کیت‌های مولکولی می‌توانند به‌صورت هم‌زمان چند عامل بیماری‌زا را در یک نمونه شناسایی کنند.

در روش‌های سنتی، برای هر عامل باید آزمایش جداگانه انجام شود.

✅ نتیجه: صرفه‌جویی در زمان، هزینه و حجم نمونه‌گیری.

5. شناسایی جهش‌ها و مقاومت دارویی

تکنولوژی‌های مولکولی می‌توانند جهش‌های ژنی مربوط به مقاومت دارویی یا تغییرات ژنتیکی خاص را شناسایی کنند.

روش‌های سنتی مانند کشت آنتی‌بیوگرام گاهی فاقد دقت لازم هستند.

✅ نتیجه: انتخاب درمان هدفمند و جلوگیری از مقاومت دارویی.

6. عدم وابستگی به شرایط رشد پاتوژن

بسیاری از میکروارگانیسم‌ها به‌سختی در محیط‌های کشت رشد می‌کنند یا کاملاً غیرقابل کشت هستند.

کیت‌های مولکولی نیازی به رشد فیزیکی عامل بیماری‌زا ندارند.

✅ نتیجه: تشخیص دقیق حتی برای عوامل نادر یا سخت رشد.

7. کاهش خطای انسانی

روش‌های سنتی مانند بررسی میکروسکوپی نیازمند مهارت فردی است و خطای اپراتور محتمل است.

کیت‌های مولکولی از سیستم‌های اتوماتیک و استاندارد بهره می‌برند.

✅ نتیجه: یکنواختی، تکرارپذیری و قابلیت اتکا بیشتر در نتایج.

ویژگی کیت تشخیص مولکولی روش‌های سنتی تشخیص
زمان پاسخ چند ساعت چند روز
حساسیت و دقت بسیار بالا محدود در بار پایین بیماری
تشخیص اولیه بیماری بله اغلب خیر
شناسایی مقاومت دارویی بله محدود یا غیرممکن
قابلیت چندگانه (Multiplex) دارد ندارد
تأثیر مهارت اپراتور کم زیاد

مراحل استفاده از کیت تشخیص مولکولی در آزمایشگاه

استفاده صحیح از کیت تشخیص مولکولی در آزمایشگاه، برای دستیابی به نتایج دقیق، حیاتی است. در این بخش مراحل اصلی و استاندارد اجرای آزمایش با کیت‌های مولکولی، به زبان ساده و کاربردی بیان می‌شود:

 

1. نمونه‌گیری (Sample Collection)

نوع نمونه بسته به نوع آزمایش متفاوت است (خون، بزاق، سواب حلق/بینی، ادرار، مایع نخاعی و غیره).

نمونه باید با تجهیزات استریل و شرایط ایمن گرفته شود.

نکته: کیفیت و حجم مناسب نمونه تأثیر مستقیمی در صحت نتایج دارد.

2. استخراج اسید نوکلئیک (DNA/RNA Extraction)

مرحله‌ای کلیدی که در آن DNA یا RNA از سلول‌ها یا ویروس‌ها استخراج می‌شود.

با استفاده از کیت‌های استخراج یا تجهیزات اتوماتیک انجام می‌شود.

نکته: هرگونه آلودگی در این مرحله می‌تواند منجر به نتیجه کاذب شود.

3. آماده‌سازی واکنش (Master Mix Preparation)

آماده‌سازی محلول اصلی (Master Mix) شامل پرایمر، پروب، آنزیم و مواد مورد نیاز واکنش

افزودن ماده ژنتیکی استخراج‌شده (Template) به مخلوط

نکته: دقت در ترکیب و حجم مواد اهمیت زیادی دارد.

4. انجام واکنش PCR یا RT-PCR

بسته به نوع کیت، واکنش PCR یا RT-PCR در ترموسایکلر انجام می‌شود.

دستگاه به‌طور خودکار چرخه‌های گرمایی لازم برای تکثیر DNA/RNA را طی می‌کند.

نکته: نوع واکنش بسته به هدف آزمایش (تشخیص ویروس، جهش ژنی و…) متفاوت است.

5. تحلیل نتایج (Result Interpretation)

در سیستم‌های Real-time PCR، نتایج به‌صورت منحنی‌های فلورسانس نمایش داده می‌شود.

در سیستم‌های LAMP یا PCR ساده، نتیجه ممکن است به‌صورت تغییر رنگ یا باند ژلی قابل مشاهده باشد.

نکته: تفسیر صحیح نتایج نیازمند آشنایی با کنترل‌های مثبت و منفی است.

6. کنترل کیفی و تکرار در صورت نیاز

استفاده از کنترل‌های داخلی و خارجی برای اطمینان از صحت عملکرد آزمایش

در صورت نتایج مشکوک یا منفی کاذب، آزمایش باید تکرار شود.

نکته: گزارش نهایی باید با در نظر گرفتن علائم بالینی بیمار انجام شود.

چک‌لیست سریع مراحل اجرایی

مرحله هدف اصلی نکته کلیدی
نمونه‌گیری جمع‌آوری دقیق و ایمن نمونه نوع نمونه متناسب با بیماری باشد
استخراج DNA/RNA جداسازی ماده ژنتیکی اجتناب از آلودگی
آماده‌سازی واکنش آماده‌سازی محلول PCR دقت در نسبت مواد و کنترل‌ها
اجرای PCR تکثیر ماده ژنتیکی هدف دمای دقیق و دستگاه استاندارد
تحلیل نتایج بررسی حضور/عدم حضور عامل بررسی کنترل‌های مثبت/منفی
کنترل کیفیت نهایی اعتبارسنجی و اطمینان از صحت تکرار آزمایش در صورت لزوم

نکات مهم در خرید کیت تشخیص مولکولی

انتخاب یک کیت تشخیص مولکولی مناسب، نقش تعیین‌کننده‌ای در دقت نتایج آزمایش و عملکرد آزمایشگاه دارد. در این بخش، مهم‌ترین فاکتورهایی که باید هنگام خرید این نوع کیت‌ها در نظر بگیرید، به‌صورت کاربردی و خلاصه ارائه شده‌اند:

 

1. نوع بیماری و کاربرد موردنظر

کیت باید متناسب با عامل بیماری‌زا (ویروس، باکتری، قارچ یا جهش ژنی) طراحی شده باشد.

مشخص کنید که به دنبال تشخیص چه چیزی هستید:

ویروس (مثلاً SARS-CoV-2، HPV، HIV)

جهش ژنی (مثلاً BRCA، KRAS)

مقاومت دارویی

بررسی چندگانه (Multiplex)

✅ همیشه هدف تشخیص را دقیق مشخص کنید، سپس کیت مناسب آن را انتخاب نمایید.

2. نوع تکنولوژی کیت

RT-PCR، Real-time PCR، LAMP، Multiplex PCR و … هرکدام کاربرد خاص دارند.

تکنولوژی باید با تجهیزات آزمایشگاه شما سازگار باشد.

 

🔍 مثال: اگر دستگاه Real-Time ندارید، نمی‌توانید از کیت‌های Real-Time PCR استفاده کنید.

3. میزان حساسیت (Sensitivity) و ویژگی (Specificity)

اعدادی مانند ۹۹٪ یا بالاتر نشان‌دهنده عملکرد قابل اعتماد کیت هستند.

حساسیت بالا باعث کاهش خطای منفی کاذب می‌شود.

📊 این اعداد باید در برگه اطلاعات محصول (datasheet) یا بروشور فنی درج شده باشند.

4. تأییدیه‌ها و مجوزها

داشتن مجوزهای معتبری مثل CE، FDA، تاییدیه وزارت بهداشت ایران یا ISO 13485

نشان‌دهنده کیفیت و اعتبار کیت در بازار جهانی است.

✅ کیت بدون مجوز معتبر هرگز در تشخیص انسانی استفاده نشود.

5. زمان پاسخ‌دهی (Turnaround Time)

برخی کیت‌ها نتایج را در کمتر از ۲ ساعت ارائه می‌دهند.

در تشخیص‌های اورژانسی، زمان بسیار مهم است.

⌛ برای مراکز اورژانسی یا پاسخ سریع، کیت‌های LAMP یا Fast PCR مناسب‌تر هستند.

6. حجم نمونه مورد نیاز و نحوه نگهداری

برخی کیت‌ها نیاز به حجم زیاد نمونه یا شرایط نگهداری خاص (زیر صفر درجه) دارند.

بررسی کنید که آیا تجهیزات لازم برای نگهداری یا حمل کیت را دارید.

📦 کیت‌هایی با پایداری بالا در دمای محیط، برای مناطق کم‌امکانات مناسب‌ترند.

7. پشتیبانی فنی و خدمات پس از فروش

شرکت عرضه‌کننده باید آموزش کار با کیت، مشاوره علمی و گارانتی ارائه دهد.

در صورت بروز خطا یا نتایج نامشخص، پشتیبانی سریع ضروری است.

🛠️ همیشه از برندهایی خرید کنید که پشتیبانی آزمایشگاهی واقعی دارند.